लेखन कौशल्याचे महत्त्व | The Importance of Writing Skills
लेखन हे एक महत्त्वाचे कौशल्य आहे. लेखन कौशल्यामुळे अनेक गोष्टी शिकता येतात.
- लेखन कौशल्यामुळे आपल्या विचारांना योग्य पद्धतीने व्यक्त करण्याची क्षमता वाढते. आपण जे सांगू इच्छितो ते स्पष्टपणे लिहून सांगू शकतो.
- चांगल्या लेखन कौशल्यामुळे भाषेचा योग्य वापर करण्याची कला विकसित होते. शब्द निवडणे, वाक्यरचना इत्यादी गोष्टींचा विचार करावा लागतो.
- लेखनामुळे आपल्या विचारसरणीला चालना मिळते. आपले विचार इतरांना कळवण्यासाठी लेखन हा सर्वोत्तम माध्यम असतो.
यामुळेच लेखन हे एक अतिशय महत्त्वाचे कौशल्य म्हणून गणले जाते. लेखन कौशल्य चांगले असल्यास विद्यार्थ्यांच्या भाषिक विकासाला मोठा बळकटी मिळते.
मराठी लेखनाची पायाभरणी | Foundation of Marathi Writing
मराठीत चांगले लेखन करण्यासाठी त्याची पायाभरणी महत्वाची असते.
शब्दसंपत्ती वाढवणे – चांगले लेखन करण्यासाठी आपल्याकडे पुरेशी शब्दसंपत्ती असणे आवश्यक आहे. जास्तीत जास्त नवीन शब्द वापरून आपली शब्दसंपत्ती वाढवावी.
वाक्यरचना चांगली करणे – लेखनात वाक्ये सुस्पष्ट व सरळ असावीत. त्या वाचकाला सहज समजाव्यात. वाक्यांची रचना नीट व सुबक असावी.
विरामचिन्हांचा योग्य वापर करणे – विराम, पूर्णविराम, प्रश्नविराम इत्यादी चिन्हे योग्य ठिकाणी वापरून लेखनाला सुसंगतता येते. ती वाचकालाही लेख समजण्यास मदत करतात.
या तिन्ही बाबींची काळजी घेऊन आपण मराठी लेखन कौशल्य वाढवू शकतो.
विषय निवडणे | Choosing a Topic
विद्यार्थ्यांनी लेखनासाठी विषय निवडताना काही महत्त्वाचे बाबी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत.
- विद्यार्थ्यांच्या आवडीचा विषय निवडावा. हा विषय त्यांना रुची वाटणारा व त्याविषयी जाणून घेण्यात ते इच्छुक असलेला असावा.
- विषय रंजक असावा. विद्यार्थी विनोदी, हौसेरी किंवा वैचारिक विषय निवडू शकतात.
- विषयावर पुरेसा मजकूर उपलब्ध असावा. विद्यार्थ्यांनी विषयाविषयी माहिती जमा करण्यासाठी पुस्तके, वृत्तपत्रे, इंटरनेट इत्यादींचा आधार घ्यावा.
मजकूर संकलन | Compilation of Content
मराठी लेखन करताना, लेखकाने विषयावरील मजकूर संकलित करणे आवश्यक असते.
- वेगवेगळ्या स्त्रोतांचा वापर करून मजकूर संकलित केला पाहिजे. यात पुस्तके, वृत्तपत्रे, इंटरनेट आदीचा समावेश होऊ शकतो.
- लेखनाच्या विषयाशी संबंधित असलेली पुस्तके वाचून मजकूर संकलित केला पाहिजे. पुस्तकातील मुद्द्यांचा आढावा घेऊन लेखनासाठी मजकूर संकलित केला पाहिजे.
- इंटरनेटवर उपलब्ध असलेल्या माहितीचा वापर करूनही मजकूर संकलित केला जाऊ शकतो. इंटरनेटवर विषयाशी संबंधित माहिती शोधून ती संकलित केली पाहिजे.
- वेगवेगळ्या स्त्रोतांमधील माहिती एकत्र करून लेखनासाठी उपयुक्त मजकूर तयार केला पाहिजे.
मजकुराची रूपरेषा | Outline of the Content
कोणत्याही लेखनाला एक रूपरेषा असणे आवश्यक असते.
प्रस्तावना | Introduction
- प्रस्तावनेत विषयाचे स्पष्ट संकेत द्यावेत.
- विषयाची पार्श्वभूमी सांगावी.
- विषयाचे महत्त्व पटवून द्यावे.
मजकुराचा मध्यभाग | Main Body of the Content
- मुद्द्याचे विस्तृत विवेचन करावे.
- उदाहरणे व तथ्ये द्यावीत.
- मजकुर रुचकरित्या लिहावा.
निष्कर्ष | Conclusion
- मजकुराचा सारांश द्यावा.
- मत मांडावे.
- पुढील विकासाच्या सूचना द्याव्यात.
याप्रमाणे रूपरेषेद्वारे लेखन केल्यास ते सुसंगत व प्रभावी ठरते.
लेखन पद्धत | Method of Writing
लेखनात सरळ, सोपी व स्पष्ट शैली असणे आवश्यक आहे. छोटी वाक्ये वापरून लेखन करणे सोपे होते. तसेच रंजक शैलीने लिहिलेलं लेखन वाचकांना आकर्षित करते.
लेखन पद्धतीमध्ये खालील बाबींचा समावेश असावा:
- सोपी स्पष्ट भाषा वापरावी. कठीण शब्द टाळावेत.
- छोटी वाक्ये वापरावीत.
- विरामचिन्हांचा योग्य वापर करावा.
- प्रत्येक परिच्छेदात एकाच विषयावर लेखन करावे.
- वाचकांच्या आवडीच्या विषयांवर लेखन करावे.
- रंजक शैली अवलंबावी. उदाहरणे, कथा, कविता इत्यादींचा वापर करावा.
- वाचकांशी संवाद साधण्याचा प्रयत्न करावा.
लेखनात वैविध्य आणावे. कथा, वर्णन, संवाद अशा पद्धतींचा वापर करावा.
अशा पद्धतीने सरळ, सोपे व रंजक लेखन केल्यास वाचक ते आनंदाने वाचतील आणि लेखन कौशल्य वाढेल.
भाषायोग | Linguistic Connection
चांगल्या लेखनासाठी योग्य भाषायोग अत्यंत महत्त्वाचा असतो.
- शुद्ध मराठी शब्दांचा वापर करावा. इंग्रजी शब्द टाळावेत.
- अटळ वाक्यसुमारता ठेवावी. खुप लांब किंवा खुप छोटी वाक्ये टाळावीत.
- विरामचिन्हांचा योग्य वापर करावा. विरामचिन्हांमुळे वाक्यांचा अर्थ स्पष्ट होतो.
- उदाहरणार्थ, कोऑन्ही माणूस आपल्या जीवनात यशस्वी होऊ शकतो. पण त्यासाठी त्याला मेहनत करावी लागेल.
अशा प्रकारे भाषेचा योग्य वापर केल्यास लेखन सुंदर व प्रभावी होते.
अभिव्यक्तीची स्वातंत्र्य | Freedom of Expression
लेखन ही विद्यार्थ्यांच्या विचारांना अभिव्यक्ती देण्याची सुंदर संधी आहे. शिक्षकांनी विद्यार्थ्यांना त्यांच्या विचारांना मुक्तपणे वाट करू द्यावी. विद्यार्थी जे काही लिहीत आहेत त्यावर टीका किंवा ताण टाकू नये.
विद्यार्थ्यांना लेखन करताना वैयक्तिक अनुभव सांगण्यास प्रोत्साहन द्यावे. ते आपल्या आवडी-निवडी, निरीक्षणे, अनुभव यांचा उल्लेख लेखनात करू शकतात. हे त्यांच्या लेखनाला अधिक प्रामाणिकता देते.
शिक्षकांनी विद्यार्थ्यांच्या लेखनातील चूकांवर टीका करण्यापेक्षा सकारात्मक प्रतिसाद देऊन पुढील लेखनासाठी प्रोत्साहन द्यावे. अभिव्यक्तीच्या स्वातंत्र्यामुळेच विद्यार्थी विनाभीतीने लिहू शकतात.
लेखनाचे मूल्यमापन | Evaluation of Writing
लेखनाचे मूल्यमापन हा अत्यंत महत्त्वाचा भाग आहे. लेखन कौशल्य विकसित करण्यासाठी मूल्यमापन आवश्यक असते.
लेखनाचे मूल्यमापन करताना खालील बाबींचा विचार केला पाहिजे:
भाषायोग – विद्यार्थ्याने वापरलेली भाषा सरळ, सोपी आणि स्पष्ट आहे का? शुद्ध मराठी भाषायोग केला आहे का?
शैली– लेखनाची शैली सहज वाचनीय आहे का? विषयाशी जुळते का?
विषय– लेखनातील विषय निवड योग्य आहे का? विषयाशी संबंधित सर्व मुद्दे समाविष्ट केले आहेत का?
उपसंहार– लेखनाचा उपसंहार चांगला आहे का? विषयाचा सारांश सादर केला आहे का?
प्रत्येक विद्यार्थ्याला लेखनावर वैयक्तिक प्रतिसाद देणे आवश्यक आहे. चुका दाखवून त्या सुधारण्यावर भर देणे उपयुक्त ठरेल. विद्यार्थ्यांना पुढील लेखन सुधारण्यासाठी मार्गदर्शन करावे.